Welk hout is het meest geschikt voor tuinmeubels?

Degelijke tuinmeubelen maken het mogelijk dat je ook buiten aangenaam kunt zitten wanneer het weer gunstig is. Er zijn vele soorten tuinmeubels verkrijgbaar en je kunt natuurlijk volstaan met een eenvoudig setje kunststof klapstoelen of kuipstoelen en een kleine tuintafel, die voldoende zijn om buiten op te zitten, maar voor wat meer comfort en uitstraling kan juist houten tuinmeubilair erg aantrekkelijk zijn.

Hout is al eeuwenlang in gebruik voor het maken van meubilair. Het vakmanschap is daardoor enorm ontwikkeld en jarenlang werd meubilair geheel met de hand gemaakt. Houten tuinsets variëren van een eenvoudige houten picknicktafel of tuinbank, tot grote houten tuinsets met massief hardhouten tuintafels en mooie verstelbare stoelen. Hout is een veelzijdig en duurzaam materiaal, dat mits het goed wordt verzorgd zeer lang mee kan gaan.

Tegenwoordig wordt met de industriële ontwikkelingen natuurlijk steeds meer geautomatiseerd en kunnen houten tuinmeubelen ook machinaal worden vervaardigd. Dit heeft het voordeel dat ze in veel grotere aantallen en sneller kunnen worden geproduceerd, maar ook dat je een minder uniek meubel bezit. Gelukkig zijn er ook nog vele vakmensen die tuinmeubelen van hout handmatig maken, waardoor je een uniek exemplaar hebt, want geen enkele boom is exact hetzelfde.

Ook houtsoorten onderling verschillen aanzienlijk van elkaar qua uiterlijk, hardheid en duurzaamheid. Er zijn vele duizenden houtsoorten en niet allemaal zijn ze geschikt voor buitengebruik. Om te weten welk hout nu het meest geschikt is voor tuinmeubels geven we je in dit artikel een korte opsomming van de houtsoorten die momenteel het meest worden toegepast bij het produceren van tuinmeubels.

Hardhout of zachthout

Hout is onder te verdelen in hardhout en zachthout. Waarschijnlijk denk je bij de term hardhout direct aan harde soorten hout, waarmee zachthout dus de zachtere soorten zijn. De termen hebben echter niets te maken met de hardheid van een houtsoort.

De termen hebben te maken met de wijze waarop de bomen zich voortplanten via de zaden. Van hardhout is sprake als de zaden van de boom bedekt zijn door een vrucht, ook wel de bedektzadige genoemd. Dit zijn bijvoorbeeld alle fruitbomen en notenbomen, zoals de appel, kers en walnotenboom. Hardhoutbomen zijn de loofbomen.

Zachthout daarentegen bestaat uit bomen die zich voortplanten via zaden die onbedekt zijn, de zogenaamde naaktzadigen. Dit zijn de naaldbomen zoals de dennenboom, spar enz. Dit betekent dat niet alle hardhoutsoorten hard zijn en niet alle zachthoutsoorten zacht. Voor het grootste deel van de soorten klopt deze beschrijving echter wel, maar er zijn ook uitzonderingen. De term is dan ook verwarrend in het gebruik en vaak zal je in de praktijk merken dat er van hardhout wordt gesproken als het hout tenminste van gemiddelde dichtheid is (ongeacht of het afkomstig is van een hardhout of zachthoutsoort). Uiteindelijk is het natuurlijk van belang te weten of een houtsoort geschikt is voor buitengebruik en of deze lang mee kan bij blootstelling aan zware weersomstandigheden.

Voor tuinmeubilair worden zowel hardhout als zachthoutsoorten gebruikt, maar het grootste gedeelte betreft hardhout. Hardhout is van nature duurzamer dan zachthout.

Waar tropische hardhoutsoorten vroeger veel uit het regenwoud werden gehaald, is het grootste deel van het hardhout tegenwoordig van plantages afkomstig.

FSC-keurmerk

Sinds 2013 is het in de EU verboden illegaal gekapt hout op de markt te brengen, dus er zijn meerdere keurmerken in gebruik die de herkomst van het hout aantonen om binnen de EU te kunnen worden verkocht en verhandeld. Aan deze certificaten kunnen consumenten herkennen of het hout op duurzame wijze is geproduceerd en gewonnen.

Het bekendste en meest gebruikte label is het FSC-keurmerk, dat aangeeft dat een hout- of papier product onafhankelijk is geproduceerd in een FSC-goedgekeurd bos. Dit keurmerk heeft overigens niets te maken met de kwaliteit van het hout, maar is puur een indicatie van de herkomst van het gebruikte hout. De EU kent echter meerdere keurmerken of labels voor duurzaam geproduceerd hout, waaraan je de herkomst van het hout kunt herkennen en zeker weet dat je een volkomen legaal en ethisch verantwoord product aanschaft.

Teakhout

Verreweg de meest populaire houtsoort voor tuinmeubilair is teak. Teak is een van oorsprong tropische hardhoutsoort en een van de hardste houtsoorten die er zijn. Oorspronkelijk is deze afkomstig uit Zuidoost-Azië, waar de boom groeit in de tropische regenwouden van Indonesië, Thailand, Birma en India. Tegenwoordig wordt het grootste gedeelte van de commercieel gecultiveerde teak in de wereld ingevoerd vanuit plantages in Indonesië en niet langer uit het regenwoud.

Daarnaast wordt teak ook gekweekt op grote plantages in India en Zuid-Amerika (Brazilië, Costa Rica) Aangezien door decennialange winning van teakhout en andere tropische hardhoutsoorten grote delen van het tropisch regenwoud in Azië en Zuid-Amerika zijn verdwenen en het ook vele decennia zal duren voordat dit weer is hersteld, worden de bomen tegenwoordig in een gecontroleerde omgeving op plantages gekweekt.

Door overgebruik is teak een schaarse houtsoort geworden, waarmee het tevens een van de duurste houtsoorten betreft. Door een keurmerksysteem wat duidelijk maakt waar een bepaald soort hout vandaan komt en door meer hardhout uit plantages te gebruiken wordt illegale houtkap zoveel mogelijk voorkomen.

Acaciahout

Een van de meest gebruikte alternatieven voor teakhout in tuinmeubilair is acaciahout. Acaciahout is een duurzame hardhoutsoort en het heeft een mooie rode gloed en aantrekkelijke tekening met vlammen. Acaciabomen kunnen niet zo heel erg hoog worden, maar groeien meer in de breedte, dus om bijvoorbeeld een grote tuintafel te kunnen maken zie je vaak aan elkaar verlijmde planken om een groter oppervlak te kunnen bedekken. Dit hout werkt bijna niet, maar kan wel haarscheurtjes en vlekjes vertonen. Deze geven het hout echter zijn karakter.

Acaciahout is minder duurzaam dan teakhout. De acaciaboom komt van nature voor in Australië en Noord- en Zuid-Amerika, maar wordt tegenwoordig ook op plantages in Europa gekweekt.

Een tuinset van acaciahout is gemakkelijk te onderhouden. Je kunt het tafelblad gewoon afnemen met een vochtig doekje en dient de set een keer per half jaar te lakken.

Eiken

Eiken is eveneens een veel gebruikte hardhoutsoort voor het maken van tuinmeubels. Er zijn vele soorten eiken, maar de soort die het meest wordt gebruikt is Europees eiken.

Eikenhout is zeer geliefd vanwege de mooie vlammen en spiegels op het hout. Het is een sterke houtsoort die gemakkelijk is te bewerken, alhoewel er wel grote splinters kunnen ontstaan. Deze houtsoort is zeer duurzaam en werd tijdens de gouden eeuw vaak gebruikt voor het bouwen van schepen en ook voor de fundering van bijvoorbeeld de grachtenpanden in Amsterdam. Je dient het wel twee keer per jaar te beitsen of oliën.

Robinia

Veel van de acacia die in Nederland wordt verkocht is eigenlijk afkomstig van de Robinia boom, die ook wel valse acacia wordt genoemd. Het hout ervan lijkt op acaciahout, maar is een stuk minder duurzaam, aangezien de Robinia een stuk sneller groeit dan de echte acaciaboom en ook ruim twee keer zo hoog wordt.

De Robinia is de hardste houtsoort die in Europa groeit. In Nederland wordt deze houtsoort voornamelijk geïmporteerd vanuit Hongarije, maar er zijn ook grote plantages in Polen en Slowakije.

Merbau

Merbau is een andere hardhoutsoort afkomstig uit Zuidoost-Azië die veel in tuinmeubilair en houten tuinsets wordt gebruikt. Het is een houtsoort die zowel voorkomt in gele en lichtbruine kleuren als donkerbruine. Het hout heeft de eigenschap te gaan ‘bloeden’ wanneer het nat wordt. Hierbij lekt een soort hars uit het hout, waardoor vlekken op het hout kunnen ontstaan. Door bewerking van het hout wordt dit echter tegengegaan. Fabrikanten brengen meestal een laklaag aan die dit voorkomt.

Meranti

Nog een hardhoutsoort uit Zuidoost-Azië is Meranti, die voorkomt in Maleisië en Indonesië. Net als bij Merbau kent Meranti uiteenlopende kleurschakeringen, namelijk van wit tot lichtbruin, lichbruin tot geel en rood tot roodbruin. De roodkleurige soorten Meranti zijn over het algemeen duurzamer en zullen minder snel gaan scheuren onder invloed van vocht en droogte. Bovendien zijn de rode soorten makkelijker te bewerken voor meubelmakers. Meranti is goedkoper dan teakhout.

Afrormosia

De laatste jaren worden er steeds meer houtsoorten vanuit Afrika geïmporteerd naar Europa. Een van de soorten die ook voor tuinmeubilair wordt toegepast is Afrormosia. Dit is een tropische hardhoutsoort afkomstig uit West-Afrika, die veel gelijkenis vertoont met teak en eveneens tot de meest duurzame soorten behoort met een duurzaamheidsklasse 1. De kleur varieert van geelbruin tot donkerbruin. Bij de aanschaf van een houten tuinset van Afrormosia dien je te letten op de aanwezigheid van het CITES keurmerk, dat aangeeft dat het gebruikte hout legaal is gekapt. Het CITES keurmerk is een verdrag waarin wordt bepaald in hoeverre beschermde planten- en diersoorten mogen worden verhandeld. Afrormosia is namelijk een beschermde boomsoort.

Tamme Kastanjehout

Tamme kastanjehout is een andere hardhoutsoort die uitstekend geschikt is voor tuinmeubilair. Kastanjehout lijkt qua uiterlijk op eikenhout maar heeft niet de kenmerkende spiegels die eiken heeft. De boom groeit voornamelijk in het Middellandse Zeegebied, maar ook in Noord-Afrika en Noord-Amerika. Het is een zeer duurzame houtsoort. Doordat het hout natuurlijke looizuren bevat is het milieuvriendelijk en onderhoudsarm.

Jatoba

Jatoba is een duurzame hardhoutsoort afkomstig uit Zuid Amerika en specifiek uit Brazilië. Het is een stabiele hardhoutsoort met een opvallend mooie glans en een kleur die varieert van oranjerood tot roodbruin. Net als teak zal ook deze houtsoort onder invloed van zonlicht en regen mooi egaal grijs verkleuren. Jatoba wordt zowel binnenshuis voor parket- en plankenvloeren gebruikt als voor raam- en deurkozijnen buiten en dus ook voor tuinmeubilair.

Eucalyptus

Eucalyptus is een boomsoort bestaande uit honderden varianten die allemaal in Australië voorkomen. Het is een snelgroeiende boom en de hardheid van het hout maakt het tot een zeer populair hout en goedkoper alternatief voor teakhout. Naast acacia zie je deze houtsoort dan ook steeds meer in tuinsets tegenwoordig. Eucalyptus is weerbestendig en vereist weinig onderhoud.

Vuren

Naast vele hardhoutsoorten, wordt naaldhout, oftewel zachthout, ook gebruikt voor het maken van houten tuinsets.

Vuren is afkomstig van de fijnspar en is de meest gebruikte naaldhoutsoort. Het hout heeft een witgele kleur met een zachte tekening, die door blootstelling aan de zon donkerder zal worden. Aangezien het hout niet goed bestand is tegen vocht dient het bewerkt te worden voor gebruik buitenshuis. Het is een hele fijne houtsoort die makkelijk kan worden bewerkt, maar voor gebruik in tuinmeubilair goed onderhouden dient te worden.

Steigerhout

Een andere soort hout die je veel tegenkomt voor gebruik in tuinsets is steigerhout. Dit is in feite geen aparte houtsoort, maar is een robuuste soort vurenhout. Het is een hergebruikte soort hout, die eerder is toegepast in de bouw voor steigers. Doordat bouwvakkers en schilders hierop langdurig hebben gewerkt en verschillende stoffen hebben gemorst, is door inwerking van bijvoorbeeld cement het hout al geïmpregneerd en behoudt het goed zijn kleur. Van deze oude steigers worden vervolgens planken gezaagd voor toepassing in onder meer tuinmeubilair of terrassen.

In tegenstelling tot hardhoutsoorten zal steigerhout vaak in planken van verschillende diktes worden gebruikt en geen perfect uiterlijk hebben vanwege de vele haarscheurtjes, wat een tuinset van dit hout juist veel karakter kan geven door de robuuste en unieke uitstraling.

Grenen

Een andere naaldhoutsoort, afkomstig van de grove den, is Grenenhout, een veelgebruikte houtsoort voor met name binnen gebruik. Grenen heeft een zeer duidelijke, herkenbare vlammentekening en een geelachtige kleur. Onbehandeld is grenen niet goed voor buiten te gebruiken, maar nadat het is geïmpregneerd wordt de duurzaamheid ervan aanzienlijk verhoogd en kan het wel 10-15 jaar mee. Het hout bevat meer grote noesten dan vuren en is wat donkerder van kleur. Grenen kan zowel afkomstig zijn uit Scandinavië als Midden-Europa en verschilt in prijs en kwaliteit. De bomen groeien Noord-Europa door het koelere weer langzamer en leveren duurzamer hout op, terwijl de bomen in Midden-Europa door het warmere klimaat dus sneller groeien, maar daarmee kwalitatief wat minder hoogwaardig grenenhout opleveren. Je ziet dan ook dat hout uit Midden-Europa een stuk lager geprijsd is.

Onderhoud van een houten tuinset

Een houten tuinset vereist meer onderhoud dan een kunststof of metalen tuinset. De meeste houtsoorten dienen tenminste een of twee keer per jaar te worden geolied of gebeitst om ze goede staat te houden. Soms dien je het hout eerst even licht op te schuren voordat je de beits of olie aanbrengt.

Met de beits of olie scherm je het hout af tegen weersinvloeden. Veel houtsoorten zullen onder invloed van vocht en droogte krimpen en scheuren, oftewel gaan werken. Door het hout te behandelen krijgt vocht geen kans om in het hout te dringen.

Beits en lak bevatten meestal chemische oplosmiddelen zoals terpentine, die schadelijk zijn voor het milieu. Er zijn echter ook oliesoorten verkrijgbaar voor hardhout, die op waterbasis zijn gemaakt. Deze zijn dus een stuk milieuvriendelijker, trekken geheel in het hout en laten geen laagje achter op het hout zoals lak dit bijvoorbeeld wel doet, en bieden bovendien langdurige bescherming. Het hout ziet er hiermee natuurlijk uit. Lak vormt wel een laagje, waarbij het hout beter is beschermd tegen krassen of stoten.

Soorten houten tuinsets

Er zijn verschillende soorten houten tuinmeubilair verkrijgbaar. Houten tuinsets variëren van een eenvoudige houten picknicktafel of tuinbank, tot grote houten tuinsets met massief hardhouten tuintafels en mooie verstelbare stoelen. Hout is een veelzijdig en duurzaam materiaal, dat mits het goed wordt verzorgd zeer lang mee kan gaan.

Met een houten picknicktafel heb je een eenvoudige tuinset bestaande uit een meubel met tuintafel en aan weerszijden twee geïntegreerde bankjes. Een ideale houten tuinset voor de kinderen of om bij te plaatsen voor de onaangekondigde visite. Er zijn ook inklapbare picknicktafels van bijvoorbeeld steigerhout, die je snel en eenvoudig kunt opzetten, zodat je gasten hieraan kunnen zitten.

Als je een wat grotere en luxere set zoekt zijn er vele volwaardige tuinsets verkrijgbaar, bestaande uit een losse houten tafel en houten tuinstoelen. Voor het meeste comfort kun je kiezen voor verstelbare hardhouten stoelen die je in stand kunt verzetten, en een mooie grote massieve hardhouten dinertafel.

Conclusie

Voor de beste duurzaamheid zijn met name hardhoutsoorten als Acacia, Robinia en Eucalyptus uitermate geschikt voor tuinmeubels. Allen zijn zeer sterk en hebben een lange levensduur. Ook het veelgebruikte eiken is een goede keuze.

Teak is een prachtige houtsoort, maar kwalitatief hoogwaardige teak is vanwege de schaarste van dit materiaal moeilijker te verkrijgen, maar er zijn met bovenstaande houtsoorten voldoende prima alternatieven.

Voor alle soorten hardhout geldt dat je bij aanschaf dient te letten op het FSC-keurmerk en de juiste stappen dient te volgen voor reiniging en onderhoud, zodat je houten tuinmeubels zo lang mogelijk mee gaan.