Wanneer kun je het beste de tuin sproeien?

Het is weer hartje zomer en bovendien hebben we net een van de warmste augustusweken ooit achter de rug in Nederland met tropische temperaturen die ongekend zijn voor ons klimaat.

We merken dat de zomers met de jaren steeds warmer worden. Uiteraard kunnen we de warmste momenten van de dag ontlopen door binnenshuis te blijven in de verkoeling van de airconditioning en alleen naar buiten te gaan in de ochtend of namiddag, wanneer de temperaturen een stuk lager liggen.

De warmte van een goede zomer heeft echter ook zijn weerslag op onze tuin en de vele planten die we er in hebben staan. Planten hebben water nodig om te overleven, dus als er in de zomer langdurig geen neerslag valt zullen we regelmatig moeten bijsproeien om de planten van water te voorzien.

Alhoewel sommige planten als cactussen en vetplanten met een klein beetje water de warmte wel door kunnen komen, zullen de meeste groene planten en bloemen in de tuin dagelijks water nodig hebben en eventueel ook beschutting tegen de directe zon, met name als de temperaturen overdag oplopen tot boven de 30 graden Celsius.

Maar wanneer is nu eigenlijk het beste moment van de dag om je tuin te sproeien? Kun je dit het beste voor zonsopgang doen of kan je dit ook als de zon al doorkomt? Of is het juist beter om ’s avonds laat je tuin te sproeien? In dit artikel bespreken we wat het effect is van het sproeien op verschillende momenten van de dag en wat nu uiteindelijk de beste tijden hiervoor zijn.

Ligging van je tuin

De ligging van je tuin ten opzichte van de zon bepaalt wanneer je waar zonlicht zult hebben en daarmee ook hoe warm het gedurende de dag in je tuin zal worden. Als je tuin op het zuiden ligt zal je vrijwel de hele dag zonlicht in je tuin hebben en zal de zon je tuin voortdurend opwarmen, waardoor de grond snel droog wordt en de warmte nog lang vasthoudt. Ligt je tuin echter op het noorden, dan heb je waarschijnlijk voor het grootste deel van de dag schaduw in je tuin en misschien alleen achterin je tuin wat zonlicht. Grond zal langer vochtig blijven in de ochtend en pas later op de ochtend opdrogen. De grond zal ook minder lang warm blijven, waardoor het ’s avonds minder snel zal opdrogen als je de tuin hebt gesproeid.

Een tuin op het oosten of westen zal ervoor zorgen dat je respectievelijk in ochtend of de middag veel zonlicht in je tuin hebt.

Is sproeien als de zon schijnt schadelijk?

Je hebt het misschien wel eens horen zeggen: sproeien in de zon is schadelijk voor de planten en kan tot gevolg hebben dat je planten verbranden. Is dat nou echt het geval?

Wanneer je je tuin sproeit als de zon schijnt, dan zullen de waterdruppels op de bladeren blijven liggen. Deze druppels werken in feite net als een vergrootglas, dat het zonlicht versterkt. Hierdoor kan het zonlicht inderdaad met versterkt effect de bladeren beschadigen en verbranden. Dit zal uiteraard voornamelijk het geval zijn als de zon op zijn sterkst schijnt. Wanneer de zon al in sterkte is afgenomen zal dit minder snel het geval zijn. Het is dan ook aan te raden om nooit midden op de dag te sproeien wanneer de zon op zijn krachtigste schijnt. Bovendien zal dan het grootste deel van het water ook verdampen en sproei je dan dus in feite voor niets omdat je veel water verspilt.

Let op de weersvoorspelling

Om te weten wanneer je tuin extra water nodig zal hebben zal je het weerbericht in de gaten moeten houden. Als je hoort dat er een langere droge, warme periode aan zit te komen, zorg er dan voor dat je in de dag of de dagen in aanloop naar die droge periode al wat bijsproeit, zodat de tuin extra water in de bodem heeft. Zo is je tuin beter voorbereid om de droge dagen door te komen en voorkom je dat planten snel slap gaan hangen.

Evenzo kan een plotselijke hevige onweersbui aan het eind van een hete zomerdag ervoor zorgen dat je voor niets hebt gesproeid en het water overbodig lijkt, dus let eveneens op signalen dat er een onweersbui zit aan te komen en wacht dan liever even met sproeien om onnodig waterverbruik te voorkomen. Beter is in dat geval om bij twijfel de ochtend erna te sproeien. Water is in deze periode namelijk vaak schaars door het overmatig gebruik ervan, dus zorg dat je ook slim sproeit. Overigens is het voor de tuin niet zo erg als je al hebt gesproeid en er vervolgens onverhoopt toch nog een regenbui overheen komt.

In de ochtend of avond sproeien?

Kun je nu het beste in de ochtend of avond je tuin sproeien? Het voordeel van vroeg in de ochtend sproeien is dat daarna de zon er geleidelijk aan op kan schijnen, zodat het water de tijd heeft om in de bodem te trekken en door de plantenwortels te worden geabsorbeerd. De zon is immers nog niet op volle kracht en zal dus geen schade aanbrengen aan eventuele natte bladeren. Daarentegen zal bij laat sproeien het water langer blijven liggen op de planten en bestaat de kans dat er schimmelvorming ontstaat op planten. De planten blijven immers de hele nacht vochtig doordat de zon weg is. Als je vroeger op de avond sproeit is dat niet het geval en kan de restwarmte in de bodem en de aanwezigheid van nog wat zonlicht ervoor zorgen dat het meeste water alsnog op wordt genomen in de grond voordat het donker wordt, zodat de planten grotendeels zijn opgedroogd als de nacht aanbreekt. Hierdoor krijgt schimmel geen kans. De beste tijdstippen om te sproeien zijn daarmee dan ook vroeg in de ochtend en vroeg in de avond.

Gras sproeien

Als je gras in je tuin hebt, dan krijgt dit doorgaans het meeste zonlicht. En zonlicht is ook belangrijk voor een mooi gazon. Gras wat continue in de schaduw ligt zal het namelijk niet zo goed doen. Gras heeft daarnaast veel water nodig. Gelukkig regent het in Nederland vaak en zal je het grootste deel van het jaar niet hoeven te sproeien. Het gras ontwikkelt zich in de wintermaanden alleen ondergronds, waardoor bijsproeien in die periode niet nodig is. Echter in de warme zomermaanden zal je het gras een handje moeten helpen om te voorkomen dat het droog wordt en gaat verdorren. En dit uitdrogen van het gras is vaak al vrij snel zichtbaar als het een hete dag is geweest. Je ziet dat de grassprieten slap hangen en er levenloos uitzien. Het effect van een goede sproeibeurt zorgt hier daarentegen ook snel voor herstel en het gras zal weer snel rechtop staan.

Met name als je een grasmat net hebt gelegd zullen de wortels nog niet lang genoeg zijn om de diepere delen van de grond te bereiken en daar vocht uit te halen. Pas na een jaar zullen de wortels zich beter ontwikkelen, maar ook dan blijft het nodig in de zomermaanden bij te sproeien. Verder maakt het ook verschil of je tuin op kleigrond of zandgrond ligt, aangezien bij zandgronden water snel wegzakt in de bodem en daarmee de toplaag snel kan verdrogen. Hierbij is dus essentieel om tijdig te sproeien.

Je kunt gras beter enkele keren per week langdurig besproeien dan elke dag kort. Het beste is daarom om een of twee keer per week langdurig te sproeien dan elke dag een klein beetje. Hiermee voorkom je dat het gras onvoldoende gaat wortelen en afhankelijk wordt van het beetje vocht in de bovenlaag van de grond. Door minder frequent een grotere hoeveelheid water te geven zal dit vocht dieper in de grond kunnen komen, waardoor het gras beter zal wortelen om het vocht te kunnen bereiken. Het resultaat is dan ook een gezondere en meer vitale grasmat in je tuin. En hierdoor is het beter bestand tegen uitdroging, voorkom je kale plekken en krijgt onkruid of mos minder kans zich op kale plekken tussen het gras te nestelen.

Net als voor de rest van je tuin geldt dat je het gras ook het beste in de ochtend of vroeg in de avond kunt sproeien, zodat het gras voldoende de gelegenheid heeft om het vocht op te nemen. Ook voor gras is het niet aan te raden om overdag te sproeien aangezien hierdoor veel van het water verdampt.

Als je over een grote tuin beschikt met veel gazon is het aan te bevelen om een regenmeter te installeren zodat je beter kunt meten hoeveel je hebt gesproeid of nog dient te sproeien. Zo kun je de hoeveelheid water die je gebruikt beter afmeten.

Meer of minder sproeien

Hoe vaak is sproeien nu nodig en hoeveel dien je daarbij te sproeien? Als het heet en droog is hebben we vaak de neiging om elke dag maar eventjes te sproeien zodat de grond niet droog wordt. Hierdoor sproei je vaker een kleinere hoeveelheid, wat misschien gunstig lijkt maar het eigenlijk niet is. Planten krijgen hierdoor in feite niet voldoende water en worden afhankelijk van het oppervlaktewater wat je ze geeft in plaats van vocht dat dieper in de bodem zit. Het is beter om je planten en borders in plaats van dagelijks een of twee keer per week langdurig te sproeien, zodat er voldoende water in de bodem zit.

Zoals gezegd kun je het beste ’s ochtends vroeg sproeien of vroeg in de avond. Overdag sproeien is zeker op hete dagen niet aan te raden, aangezien met name planten met grote bladeren hierdoor het risico lopen op verbranding, aangezien zoals eerder aangegeven de waterdruppels als een vergrootglas werken op het blad, waardoor bladeren beschadigd kunnen worden door het zonlicht.

Als je gebruik maakt van een automatische sproei-installatie kun je het beste tussen vijf en zes uur sproeien, maar uiterlijk zeven uur, zodat het water nog in de bodem kan worden opgenomen voordat het donker wordt. Als je een grote boom in je tuin hebt zal je bovendien extra dienen te sproeien. Grote bomen hebben veel water nodig, sommige wel honderden liters per dag. Berken, beuken en hazelaar bijvoorbeeld zijn echt grootverbruikers. Bovendien zal een grote boom veel regenwater afvangen van de tuin, dus zelfs als het kort regent in de zomer is het vaak toch alsnog nodig bij te sproeien, zodat de hele tuin voldoende water krijgt. Een goede richtlijn voor de hoeveelheid water is doorgaans dat je tussen de 10 tot 15 mm dient te sproeien zodra de temperatuur overdag boven de 25 graden ligt en 15 tot 20 mm wanneer deze boven de 30 graden uitkomt. Voor kleigrond is het iets minder dan bij zandgrond. Daarbij heeft je gazon meer water nodig dan de borders van je tuin. Het is dan ook handig om een regenmeter in je tuin te zetten om de hoeveelheid water te kunnen meten. Deze vangt het regenwater of sproeiwater op, zodat je op de maataanduiding kunt aflezen hoeveel water er is gevallen. Hiervoor dien je uiteraard wel gelijkmatig over je hele tuin te sproeien om alle planten een zelfde minimum hoeveelheid water te kunnen bezorgen.

Soorten sproei-installaties

Er zijn tegenwoordig veel verschillende sproeiers verkrijgbaar voor in de tuin. Vaak hangt het in eerste instantie af van de afmeting van je tuin welke sproei-installatie je nu het beste kunt gebruiken, aangezien ze verschillen qua bereik.

Bij kleine tuinen is het vaak het makkelijkste om met de tuinslang of de traditionele gieter te sproeien, omdat je daarmee eenvoudig en snel overal bij kunt komen. Ook als je tuin langwerpig is of uit verschillende zones bestaat zal je met een tuinslang soms makkelijker bij bepaalde gedeelten kunnen komen dan een automatische sproeier. Er zijn ook handsproeiers of broeskoppen verkrijgbaar die je aan je tuinslang kunt koppelen, waarmee je het water gemakkelijker over je tuin kunt verdelen.

De meest gangbare sproeier is de zwenksproeier, die met name geschikt is voor een rechthoekige tuin. Deze sproeier sproeit vrij zachte waterstralen in heen en weer gaande bewegingen, waardoor deze ook geschikt is voor kwetsbare planten en bloemen. Ze sproeien zowel voor en achterwaarts als zijwaarts en je kunt zowel de lengte als breedte van de stralen instellen, zodat je buren er geen last van hebben wanneer je jouw tuin sproeit. Bovendien staan deze sproeiers zeer stabiel, zodat je ze zonder zorgen voor langere tijd hun werk kunt laten doen.

Voor de ronde tuin zijn er sectorsproeiers verkrijgbaar. Deze sproeier installeer je in het midden en wordt vaak door middel van een spike in de grond gestoken. De straal kan bijzonder krachtig zijn, dus je dient hem goed af te stellen aan de hand van de afmetingen van het gedeelte dat je ermee wilt bereiken. Deze zijn met name handig voor als je een groot gazon hebt.

Verder zijn er ook pop-up turbinesproeiers verkrijgbaar die met name voor grote tuinen erg handig zijn. De sproeikoppen zijn verzinkbaar, waarmee ze alleen boven het gazon uitkomen zodra ze in gebruik zijn en je kunt er gewoon over heen maaien. Deze sproeiers worden door waterdruk aangedreven, waardoor ze een krachtige draaiende straal en groot bereik hebben.

Beregeningsinstallaties zijn verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen met verneveling voor een fijne verspreiding van het water of juist krachtige waterstralen afhankelijk van het soort planten dat je hebt en het gewenste te bereiken oppervlak. Ook zijn er ondergrondse beregeningssystemen beschikbaar die met name in de landbouw worden toegepast, maar ook praktisch kunnen zijn als je over een grote tuin beschikt met bijvoorbeeld een grote moestuin. Hierbij wordt er gebruik gemaakt van een ondergrondse druppelslang, waardoor de wortelgroei meer wordt gestimuleerd. Ook bovengrondse druppelbevloeing wordt toegepast voor bijvoorbeeld het besproeien van plantenborders. Hierbij ligt de waterslang onder de planten en sproeit als het water van onderaf de planten.

Buitenkraan aanleggen

Om je tuin effectief te kunnen sproeien is een buitenkraan uiteraard essentieel en het laten aanleggen van een buitenkraan inclusief het isoleren van de waterleiding tegen de vorst kost ongeveer 150 tot 350 euro.

Het aanleggen van een waterleiding of beregeningssysteem onder je gazon of tuin ten behoeve van een sprinklerinstallatie kun je uiteraard het beste (laten) doen wanneer je bezig bent met de aanleg van je tuin of gazon, aangezien anders de tuin op de schop zal moeten.