Een tuin op het noorden

De ligging van een tuin bepaalt in belangrijke mate wat voor soort tuin je er van kunt maken, aangezien de twee belangrijkste elementen voor een tuin zonlicht en water zijn. De ligging ten opzichte van de zon zal dan ook bepalen in hoeverre je veel zonlicht of juist schaduw in je tuin zult hebben. De ligging van je tuin ten opzichte van de zon zorgt er immers voor of er wel of geen slagschaduw van je woning, hoge bomen of andere hoge objecten over je tuin valt.

De zon komt zoals bekend op in het oosten en maakt een baan naar het westen, maar met de seizoenen verandert deze baan aan de hemel. Tijdens de lente en herfst is deze baan exact van oost naar west. Gedurende de winter maakt de zon een veel lagere baan (waarmee de zon later en meer in het zuidoosten opkomt) en gaat deze richting het zuidwesten onder, waardoor de dagen een stuk korter zijn dan de rest van de seizoenen. In de zomer komt de zon hoger aan de hemel en maakt deze een baan van noordoost naar noordwest, waardoor je langere dagen hebt. Het duurt immers langer voordat de zon ondergaat.

Bij het aanschaffen van een woning is de ligging van de tuin dan ook vaak een bepalend aspect van de keuze. Daarbij wordt vaak gezegd dat een tuin op het noorden het minst gunstig is, aangezien je daarbij het grootste deel van de dag schaduw in je tuin zult hebben, maar is dat wel echt zo?

In onderstaand artikel bekijken we in hoeverre je met een tuin op het noorden zonlicht op je tuin kunt verwachten in de verschillende seizoenen en hoe je de indeling van je tuin daarop kunt aanpassen.

Ligging van je tuin vaststellen

Als je met je rug naar je woning toe gaat staan en je tuin inkijkt en bekijkt waar de zon opkomt en ondergaat, dan weet je in welke richting je tuin ongeveer ligt. De zon komt immers op in het oosten en gaat weer onder in het westen. Uiteraard kun je ook gebruik maken van een kompas om het exacter vast te stellen. Tegenwoordig zijn er apps te krijgen voor Android smartphone of is een kompas op bijvoorbeeld iPhones al standaard geïnstalleerd, dus daarmee kun je dit eenvoudig zelf uitvinden.

Zoals hierboven aangegeven verandert deze baan met de seizoenen en zal de zon in de winter een lagere en kortere baan langs het firmament maken, terwijl deze baan gedurende de zomer langer is en daarmee voor meer zonuren zorgt op het noordelijk halfrond.

Meestal zal de richting van je tuin echter een combinatie zijn van noord of zuid met oost of west en zal je tuin nooit exact op een windrichting liggen, maar bijvoorbeeld op het noordoosten of zuidwesten. De ligging van je tuin ten opzichte van de zon bepaalt in belangrijke mate hoeveel zoninval je in je tuin zult hebben. Zo weet je ook ongeveer op welke momenten van de dag je zonlicht of schaduw op je terras zult hebben. Hier kun je vervolgens rekening mee houden bij het indelen en ontwerpen van je tuin en waar je het beste het terras in je tuin kunt aanleggen en waar je schaduwrijke plekken dient te creëren.

Schaduwrijke tuin 

Een tuin op het noorden heeft de hele dag door schaduw, maar dit betekent niet dat je hele tuin de hele dag door in de schaduw ligt. Gedurende de wintermaanden zal dit wel veel het geval zijn, maar van mei tot en met oktober heb je in de ochtend en avond toch nog veel zon in je tuin. In de middag zal er vlak tegen je huis aan veel schaduw zijn, dus als je dan de verkoeling wilt opzoeken kun je hier aangenaam in de schaduw zitten op je terras, zelfs zonder extra zonnescherm. Het grote voordeel van een tuin op het noorden is dan ook dat je altijd een schaduwrijke zone tegen je huis aan hebt waar je de koelte kunt opzoeken. Bovendien schijnt de zon minder intens je woning binnen en zal de achterkant van je woning, waar vaak de woonkamer is gelegen, minder hinder ondervinden van de warmte van de zon omdat de zon niet direct naar binnen schijnt.

Terras achterin je tuin

Afhankelijk van de hoogte van je huis zal je achterin de tuin het grootste deel van de dag nog zon kunnen hebben. Als je huis niet zo hoog is kan de zon immers over je woning heen schijnen en je tuin bereiken. Ook het feit of je een tussenwoning hebt of een hoekhuis kan uiteraard schelen in de hoeveelheid. Bij een hoekwoning zal de zon immers in de loop van de middag om je woning heen kunnen komen. Als je tuin diep genoeg is zal je echter ook in de middag achterin je tuin nog volop zonlicht hebben. Het is dan ook een goed idee om in dit geval achterin je tuin een tweede terras of zelfs je hoofdterras aan te leggen om daar volop van de zon te kunnen genieten gedurende de middag. Zo kun je toch op verschillende momenten van de dag profiteren van de zon in je tuin, aangezien in je de ochtend en avond ook op je voorterras vaak nog langer zon zult hebben. Voor de nodige schaduw en verkoeling kun je dan op de heetste momenten van de dag van het terras tegen je woning aan gebruik maken.

Zonnige voortuin

Als je achtertuin op het noorden ligt, zal je doorgaans een voortuin hebben die richting het zuiden ligt, afhankelijk van hoe de indeling van je woning is. De meeste rijtjeshuizen of twee-onder-een-kapwoningen in Nederland beschikken maar over een kleine voortuin, soms slechts een border langs de parkeerplaats of oprit voor de auto’s, of een klein gazonnetje met een haag. Als je hier echter nog een aanzienlijke ruimte hebt voor een tuinset, dan kun je in je voortuin eveneens ’s middags profiteren van veel zon, aangezien de zon dan aan de voorkant van je woning zal staan.

Dus als je achtertuin niet diep genoeg is voor zon achterin de tuin, kun je ook aan de voorkant van je woning een klein terras maken om toch ook van de middagzon te kunnen genieten. Ook vroeg in de lente zal je aan de voorkant van je huis meer zon hebben en hier heerlijk even kunnen genieten van een kopje koffie of thee of een boterham. Door gebruik te maken van beplanting of hagen kun je toch voor voldoende privacy zorgen als je voor je huis zit, zodat je je niet van alle kanten bekeken voelt en hier toch aangenaam kunt zitten.

Je kunt hier bijvoorbeeld een kleine bistroset plaatsen met twee tuinstoeltjes, waarmee je een prima setje hebt om even met zijn tweeën aan te kunnen zitten. Een set van gietijzer gaat lang mee en kun je zonder problemen voor je huis laten staan, aangezien deze weerbestendig zijn en niet zullen omwaaien in zware wind. Ook zijn er inklapbare houten of kunststof bistrosetjes te krijgen die je eenvoudig weer kunt opbergen als je ze niet gebruikt.

Tuinen op andere richtingen

Met een tuin op het noorden heb je dus vlak achter je huis vrijwel de hele dag schaduw, maar zal je achterin je tuin wel zonlicht krijgen en ook in de ochtend en avond nog redelijk wat zonlicht in je tuin ontvangen.

Ook voor tuinen op andere richtingen geldt dat de zoninval kan variëren op een dag en per seizoen. Als jouw tuin richting het oosten ligt, dan zal je de zon zien opkomen boven je tuin en vooral in de ochtend kunnen genieten van veel zonlicht in de tuin. In de loop van de avond zal je merken dat de zon al sneller achter je huis verdwijnt, waardoor het sneller donker zal worden en afkoelt. Ook hier zal je met name achterin de tuin later op de dag nog zonlicht hebben, dus een extra terras achterin kan ervoor zorgen dat je dag langer duurt. Als je een hoekwoning hebt, zal je mogelijk nog wat langer op de middag van de zon kunnen genieten die langs je huis heen schijnt.

Bij een tuin die is gericht op het westen is het omgekeerde het geval en zal je in de ochtend veel schaduw en weinig zon in je tuin hebben, terwijl de zon juist in de middag en avond heerlijk op je tuin schijnt. Deze tuin is ideaal voor de langere zomeravonden, alhoewel het natuurlijk behoorlijk warm kan worden. Om toch ook ’s middags comfortabel in deze tuin te kunnen zitten kan je met beplanting of bomen zonodig zorgen voor een schaduwrijk gedeelte waar je je terras aanlegt, zodat je toch voor verkoeling kunt zorgen wanneer het erg warm is in de zomer.

Een tuin op het zuiden krijgt doorgaans de meeste zonuren op een dag, omdat de zon het grootste deel van de dag aan de tuinkant staat. De zon zal zowel in de zomer als in de winter zijn volle baan langs jouw tuinkant maken, waardoor je optimaal van het zonlicht in je tuin kunt profiteren. Afhankelijk van de indeling van je tuin en of je wel of geen hoge hagen hebt geplaatst, zal je weinig schaduw in je tuin hebben. Voor velen is dit dan ook de ideale tuin, omdat je schaduw altijd zelf kunt creëren door de inrichting van je tuin. Wel zal de tuin onder invloed van het langdurige zonlicht een stuk sneller uitdrogen en dien je regelmatig en veel te sproeien.

Een gazon op het noorden

Met een tuin op het noorden heb je een groot deel van de dag schaduw in je tuin. Afhankelijk van hoe groot je tuin is zal een gazon daarmee ook het grootste deel van de dag in de schaduw kunnen komen te liggen. Hierdoor blijft de grond langer vochtig en krijgen mossen en onkruid meer kans om de kop op te steken. Als je een tuin op het noorden hebt is het dan ook belangrijk om goed te bepalen of je het extra werk aan je gazon wilt besteden. Indien je de voorkeur geeft aan een gemakkelijke tuin met weinig onderhoud kun je er beter voor kiezen geen gazon aan te leggen, maar andere planten te gebruiken.

Mocht je toch graag een gazon aan willen leggen, dan zal je rekening dienen te houden met de schaduwplekken. Gras heeft doorgaans tenminste 4 uur zonlicht per dag nodig. Voor plekken die minder dan 4 uur zonlicht krijgen dien je te zorgen voor speciale graszaadmengels, waarbij soorten worden ingezaaid die beter tegen schaduw zijn bestanden er voller en dichter uitzien. Ook kun je er bij het maaien voor zorgen dat deze stukken gras wat hoger worden gehouden zodat de grassprieten meer licht kunnen opvangen. Daarnaast kun je mosvorming tegengaan door de schaduwrijke plekken van je gazon vaker te verticuteren en extra kalk te strooien, waardoor mos minder ideale groeiomstandigheden heeft en minder snel zal opkomen.

Soorten schaduwplanten

Met een tuin op het noorden zal een deel van je tuin een groot deel van de dag in de schaduw liggen, maar dit betekent niet dat er niets kan groeien of zelfs bloeien in jouw tuin. In tegendeel, er zijn vele soorten bloeiende en groene planten die het zeer goed doen in een schaduwrijke omgeving. Zo zijn onder meer de volgende soorten geschikt voor een schaduwrijke tuin:

Longkruid is een plant met witgevlekte bladeren en witte bloemen. De witgevlekte bladeren doen denken aan longweefstel, waarvan de naam is afgeleid. Het is een plant die zowel in lichte schaduw als volle schaduw goed kan gedijen.

De monnikskap, een bloeiende plant afkomstig ui China, heeft paarsblauwe bloemen en een glimmend groen leerachtig blad. Het is een plant die van augustus tot oktober bloeit met bloemen die dicht op elkaar staan. De bloemen hebben de vorm van een kap zoals monniken die in vroegere tijden droegen. De bloemen zijn giftig, dus zorg ervoor dat kleine kinderen niet bij deze planten in de buurt komen.

De donkere ooievaarsbek bestaat uit vele honderden soorten, die zich kenmerken door een zwartachtig, paarsbruine bloembladeren. De naam is gegeven door de vorm van de vrucht, die aan een lange vogelsnavel zoals de ooievaarsbek doet denken. De planten hebben voldoende vocht nodig en doen het daarom uitstekend op een schaduwrijke vochtige plek in de tuin.

De schuimbloem dankt zijn naam aan de lange pluimvormige bloemen die bij het bewegen in de wind doen denken aan schuim op het zeewater. Het is een bosplant die afkomstig is uit Noord-Amerika en groen blijft en het goed doet op een vochtige plek in de halfschaduw.

Daarnaast zijn vergeet-me-nietjes met hun felblauwe bloemen ook perfect voor schaduwrijke tuinen. Ook klimplanten als klimop en de wilde wingerd groeien uitstekend in de schaduw en hebben voldoende aan af en toe wat zonlicht voor kleurrijkere bladeren.

Bij het ontwerpen of indelen van je tuin dien je goed rekening te houden met de plekken waar de zon wel schijnt, zodat je hier juist planten kunt neerzetten die het goed doen in halfschaduw. Ook dien je rekening te houden met bladverlies van bomen en struiken in het najaar, waardoor bomen die voor schaduw zorgen in het voorjaar juist meer licht doorlaten dan wanneer ze volgegroeid zijn met blad.

Besproeien van je tuin

Met een tuin op het noorden zul je merken dat de grond in je tuin en je grasmat vaak langer vochtig blijven in de schaduw, dus om te voorkomen dat de tuin ’s nachts ook nat blijft is het daarom aan te raden om zoveel mogelijk ’s ochtends te sproeien voordat de zon doorkomt, zodat het vocht gedurende de dag voldoende tijd heeft om door de bodem te worden opgenomen.

Extra warmte in je tuin

Een schaduwrijke tuin op het noorden zal in vergelijking met andere tuinen minder warmte vasthouden van de dag dan een tuin waar de zon de hele dag op staat. Voor een tuin die ’s middags weinig zonuren heeft gehad kun je eventueel door het plaatsen van een terrasverwarmer toch aangenaam buiten zitten. Deze werken op elektriciteit of gas en kun je dichtbij je terras plaatsen, zodat je ook op de wat koelere namiddagen en avonden toch nog een aangename temperatuur op je terras hebt en langer van je tuin kunt genieten.