De nieuwe kleine tuin

Met de verstedelijking in ons land blijft er steeds minder open ruimte over. Met name in de sterk verstedelijkte Randstad zijn grote delen van de beschikbare grond volgebouwd of in gebruik als landbouwgrond. Veel mensen die in dit gedeelte van het land wonen hebben dan ook slechts de beschikking over een kleine achtertuin of zogenaamde stadstuin.

Ook voor mensen die in een appartement of flat wonen is de ruimte voor een tuin beperkt en spreken we van een balkontuin. Daarnaast zijn er maar weinig woningen in Nederland die beschikken over een grote voortuin. Meestal zijn deze klein, maar ook hier is vaak nog de gelegenheid om een tuinset te plaatsen of een gezellige tuin te creëren.

Er zijn kortom verschillende soorten kleine tuinen te onderscheiden. Over de indeling en het ontwerp van een kleine tuin zijn dan ook talloze boeken geschreven en vele ontwerpen bedacht om zo goed mogelijk gebruik te maken van de kleine ruimte die je in je kleine tuin tot je beschikking hebt.

De laatste jaren zijn er nieuwe ideeën ontstaan voor het ontwerpen en indelen van een kleine tuin, die hebben geleid tot een concept voor de nieuwe kleine tuin. Want hoe pak je de inrichting van je kleine tuin nu aan? En kun je op een beperkte oppervlakte toch je eigen oase van rust creëren, ook als je midden in de grote stad woont? Hieronder bespreken we een aantal elementen en ideeën voor het creëren van de nieuwe kleine tuin.

Breng een verhoging aan

De enige beperking die je bij een kleine tuin hebt is de oppervlakte, alhoewel dit absoluut niet als een beperking hoeft te worden gezien. Als je een kleine tuin hebt wil je deze dan ook optisch groter laten lijken. Een verhoging in je tuin kan hierbij helpen. Door bijvoorbeeld een verhoogd terras achter in je tuin te maken lijkt de tuin vaak al een stuk groter dan deze daadwerkelijk is.

In plaats van het terras te verhogen kun je ook een zitkuil maken, dat wil zeggen het terras juist op een lager niveau leggen en het dan ommuren. Dit creëert eveneens het gevoel van diepte en daarmee het idee dat de tuin groter is. Bovendien heb je hierdoor tevens een meer beschutte plek om bijvoorbeeld je loungeset neer te zetten en heerlijk te ontspannen. Alhoewel een zitkuil meestal in een grotere tuin wordt gebruikt is het goed mogelijk deze in een kleine tuin in te passen, alhoewel de oppervlakte beperkter zal zijn. Het beste kun je een zitkuil zo ver mogelijk achterin je tuin maken, zodat het water goed weg kan. Je zult dus moeten zorgen voor een goede afwatering, zodat er geen regenwater in de kuil blijft staan.

Kies voor één stijl

Als de ruimte beperkt is, is minder echt meer. Beperk je in het ontwerp tot één specifieke tuinstijl en werk deze uit. Kies bijvoorbeeld voor tuin in mediterrane stijl, waarin je een vijgenboom of olijvenboom gebruikt, maar dan wel soorten die het ook goed doen in het Nederlandse klimaat. Verder kun je met hoogte werken door een pergola te voorzien van bloemen als de passiebloem of druif. Ook heerlijk geurende kruiden als rozemarijn en lavendel in mooie terracotta potten passen heel goed bij deze stijl.

Als je een kleine stadstuin hebt wil je in je tuin een oase van rust creëren, aangezien dit jouw plek is waar je de drukte van de stad even wilt ontvluchten. Hierbij is met name het gebruik van veel groen en bloemen aan te raden, zodat je je even in de vrije natuur waant. Verder is voldoende privacy nodig, dus door met schuttingen en hagen te werken kun je ervoor zorgen dat je een terras aanlegt waarop je ontspannen en uit het zicht van buitenstaanders kunt genieten van jouw tuin.

Een andere stijl waar je voor zou kunnen kiezen is een moderne tuin. Deze tuin kenmerkt zich door veel rechte lijnen en hoeken en het gebruik van voornamelijk zwart, wit en grijs als basiskleuren. Daarbij worden moderne tuinmeubelen gebruikt, zoals een wicker loungeset of aluminium tuinmeubelen bekleed met textileen zittingen. Ook een combinatie van houten zittingen op een metalen frame geeft een moderne uitstraling.

Tuinieren in de hoogte: de verticale tuin

In een kleine tuin zal je ook gebruik dienen te maken van de hoogte om je tuin optisch hoger te laten lijken. Door een verticale tuin te creëren kun je een soort stadsjungle maken in je tuin. Een verticale tuin is een verticale planter die je aan een muur of schutting kunt bevestigen, waarin je op diverse niveaus planten kunt plaatsen en zo een muur van groen creëert. Zeker voor een stadstuin werkt het gebruik van een muur van groen uitstekend in het creëren van een rustgevende plek midden in van de drukte van de stad. Ook voor een balkontuin kan een verticale tuin echter op een relatief kleine oppervlakte eenvoudig zorgen voor veel groen en daarmee sfeer.

De verticale tuin is eigenlijk een moderne variant van de hangplanten aan de schutting zoals we die al jaren in de tuin kennen. In plaats van een of twee planten op te hangen heb je bij de verticale tuin vaak een hele muur of schutting vol met planten. Bij het plaatsen van een verticale tuin dien je zowel rekening te houden met de locatie als met het soort planten dat je erin zet. Afhankelijk van hoeveel planten je erin plaatst kan het gewicht van de verticale tuin redelijk hoog worden met zoveel potjes en potgrond, dus je zult ervoor dienen te zorgen dat je de verticale tuin wel op een plek bevestigd die dit gewicht kan dragen. Als je hem aan een houten schutting bevestigd dient deze sterk genoeg te zijn, want je wilt uiteraard voorkomen dat de schutting bezwijkt onder het gewicht. Daarnaast zal de locatie van de verticale tuin bepalen hoeveel zonlicht erop valt en daarmee ook de keuze van de planten. Kies je voor een zonnige plek, dan zal je voor planten dienen te kiezen die veel zonlicht nodig hebben, terwijl een verticale tuin in een schaduwrijk gedeelte van de tuin beter gevuld kan worden met planten die het juist goed doen in de schaduw. Ook kun je het beste kiezen voor planten die weinig water nodig hebben, zodat je er niet teveel onderhoud aan hoeft uit te voeren, en eveneens voor soortgelijke planten, zodat ze niet door elkaar heen groeien.

Het beste kun je de planten die het minste water nodig hebben bovenin de verticale tuin plaatsen, zoals bijvoorbeeld vetplanten. Hierdoor kan bij het water geven het resterende water naar de ondergelegen niveaus lopen. Houd er rekening mee dat bij een verticale tuin de planten dichter op elkaar staan dan in de gewone horizontale tuin. Als ze bovendien allemaal samen in dezelfde bakken staan, dan zal de grond sneller uitdrogen dan bij de normale tuin. Je zult ze dus wat meer water dienen te geven. Geef ze liever een of twee keer per week meer water dan vaker een klein beetje. Hierdoor kunnen de wortels zich beter ontwikkelen, waarmee ze beter in de verticale muur zullen vastgroeien.

Grote tegels

In een kleine tuin kun je zorgen voor meer breedte of diepte door gebruik te maken van bestrating bestaande uit grote tegels. Door ze in de lengte of juist in de breedte te leggen accentueer je de diepte of breedte van de tuin, waardoor het optisch groter lijkt.
Ook het diagonaal aanleggen van bestrating kan zorgen voor een speels en vergrotend effect. Vermijd het gebruik van kleine stenen of tegels, maar grind kan wel worden toegepast.

Overigens zal je wel de juiste balans dienen te vinden tussen bestrating en groen in je kleine tuin. Door teveel tegels of steen te gebruiken ten opzichte van de hoeveelheid groen maakt het je tuin juist kleiner. In de ontwerpfase zal je dus goed met de afmetingen rekening dienen te houden bij de keuze van het formaat tegels dat je gebruikt en de totale oppervlakte die je daarmee wilt bestraten.

Maak gebruik van grote voorwerpen

Net als dat de grote tegels zorgen voor een optisch vergrotend effect zorg je met het gebruik van grote voorwerpen of elementen eveneens voor een vergrotende werking. Plaats bijvoorbeeld een grote plant of een boom in een grote pot. Dit creëert een blikvanger en zorgt tevens voor hoogteverschillen in de tuin.

Door slechts een of enkele grote elementen zoals een grote bloembak te gebruiken in plaats van meerdere kleine straalt je tuin meer rust uit en komt deze minder klein over.

Let erop dat je bij het plaatsen van een grote plant of boom kiest voor een groene of groengele plant. Vermijd donkerbladige grote planten, aangezien deze de ruimte juist kleiner maken. Kies daarnaast bij voorkeur voor een plant of boom met een lichtdoorlatende kroon, zodat deze geen grote slagschaduw in je tuin veroorzaakt.

Doorbreek de rechthoekige of vierkante vorm

Vaak is een kleine tuin rechthoekig, maar hij kan soms ook vierkant zijn. Door de tuin qua indeling te doorbreken door bijvoorbeeld een voetpad niet recht te leggen maar slingerend of met een hoek wek je de indruk dat het pad langer is en daarmee de tuin ook. Tevens kun je het pad naar achteren toe versmallen, waardoor het optisch nog langer lijkt.

Ook kun je de tuin een ovale of grillige vorm geven door in de hoeken mooie plantenborders te creëren. Door de hoeken weg te nemen lijkt de tuin wat groter.

Daarnaast kun je door het plaatsen van schuttingen of hagen verschillende zones in je tuin creëren, waardoor niet de hele tuin in een keer is te overzien en spanning ontstaat.

Zorg voor goede verlichting

Een donkere tuin ziet er automatisch al kleiner uit als je er ook ’s avonds van wilt genieten. En de avonden zijn ’s zomers natuurlijk bij uitstek geschikt voor heerlijke etentjes, barbecues of feestjes en borrels in eigen tuin, dus is de verlichting een essentieel element dat niet mag worden onderschat.

Bij de kleine tuin wil je in ieder geval vermijden dat de hoeken van de tuin in het donker komen te liggen, dus zorg voor passende sfeervolle verlichting voor je gehele tuin. Door schuttingen en bomen in je tuin uit te lichten geef je een duidelijke indruk van de gehele tuin. Ook kleine sfeerspotjes langs het tuinpad kunnen zorgen voor een aantrekkelijk effect.

Varieer zomer- en winterplanten

Om ervoor te zorgen dat je het hele jaar door van je tuin kunt genieten en niet alleen maar in de lente- en zomermaanden een mooi kleurenpalet hebt, zal je ook voor wat planten dienen te kiezen die ook gedurende de winter mooi blijven en voor kleur zorgen, zoals bijvoorbeeld de witgekleurde sneeuwbal, de winterheide met zijn paarsroze en witte bloemetjes, of de veelkleurige winterviooltjes. Hiermee zorg je ook ’s winters voor de nodige kleurenpracht in jouw kleine tuin, ook als je niet buiten zit.

Voeg een moestuintje toe

Met name voor een kleine balkontuin zal je optimaal gebruik willen maken van de beschikbare ruimte voor een variatie aan planten die er niet alleen mooi uitzien, maar ook nog eens lekker geuren. Een klein moestuintje met wat verse kruiden kan hier uiteraard goed aan bijdragen. Plant wat heerlijke basilicum, munt of tijm, maar ook vruchten zoals aardbeien of frambozen zijn prima op een balkon te groeien. Ook groenten als sla, tomaten of radijsjes kun je op een kleine oppervlakte goed kweken. Daarnaast kan een vlinderstruik mooi zijn om wat mooie vlinders aan te trekken in je tuin.

Kies voor passende tuinmeubelen

Uiteraard wil je in een kleine tuin ook aangenaam en comfortabel kunnen zitten en genieten van het zomerweer en van de planten in je tuin. Je zul hierbij echter bewust dienen te kiezen voor een soort tuinmeubelen of tuinset die goed aansluit bij de afmetingen en stijl van je tuin. Zo zal een grote loungeset vaak niet passen in een kleine tuin, maar zijn er wel losse loungemodules verkrijgbaar of kleine loungesets die wel in je tuin zullen passen, waarbij bijvoorbeeld in plaats van een lounge hoekbank een rechte loungebank (anderhalf of tweezits) wordt gebruikt. Je kunt uiteraard in plaats van voor een loungebank ook kiezen voor een of twee losse loungestoelen.

Praktische tafels

Een tafel hoeft niet persé nodig te zijn, zeker voor een balkontuintje. Er zijn echter slimme oplossingen om ook op een balkon toch gebruik te maken van een tafel indien nodig. Zo zijn er tafelmodellen die je aan de reling van je balkon kunt bevestigen en in en uit kunt klappen wanneer je deze nodig hebt om bijvoorbeeld wat glazen op te zetten. Zo heb je een trendy en praktische invulling van de voor jou beschikbare ruimte. Ook zijn er loungesets waarbij het bankstel is bevestigd op een houten plateau, dat tevens is te gebruiken als bijzettafel. Hierdoor is een losse tafel in principe niet nodig.

Franse romantiek met een bistroset

Een populaire tuinset voor een kleine tuin is de bistroset. Dit is een tuinset die normaal gesproken bestaat uit een bistrotafel met twee stoelen. Traditioneel worden ze gemaakt van hout of gietijzer. Bistrosets doen denken aan de traditionele Franse terrasjes, waar je romantisch samen aan een tafeltje geniet van een gezellig kopje koffie of een glaasje Bordeaux. Het oorspronkelijke ontwerp komt dan ook uit het Frankrijk van de 18e eeuw. Een bistroset is een ideale set voor een klein terras of balkon, maar bij een grotere tuin ook uitstekend als extra tuinsetje voor een gezellig hoekje in de tuin waar je een klein zitje wilt creëren. De moderne bistro tuinset is dan ook ontworpen om heerlijk buiten te kunnen zitten, ook op een terras met beperkte ruimte. En als je weer naar binnen wilt, dan klap je deze set zo weer op.

Naast houten en gietijzeren modellen zie je ook stalen of aluminium bistro tuinsets. Vaak wordt het metalen onderstel daarbij gecombineerd met een tafelblad van gehard glas of kunststof, waaronder wicker. Hiermee heb je een bistro tuinset met een meer moderne uitstraling.

Wicker balkonset

Populaire tuinsets voor een balkontuin zijn de wicker balkonsets. Dit kunststof vlechtwerk is weerbestendig en onderhoudsvriendelijk, waarmee je het goed het hele jaar door op je balkon kunt laten staan. Net als bij bistrosets gaat het hierbij doorgaans om een setje bestaande uit twee stoelen en een klein bijzettafeltje die niet teveel ruimte innemen. Deze sets zijn dan ook prima geschikt voor alle kleine tuinen, zijn praktisch in het gebruik en bieden toch voldoende comfort.